بهداشت روانی دوران بلوغ
نوجوانی یكی از مهمترین و پُر ارزش ترین دوره هایزندگی هر فرد محسوب می‌شود زیرا سرآغاز تحولات و دگرگونی های جسمی وروانی در اوست و « بلوغ » نقطه عطفی در گذر زندگی او از مرحله كودكی بهبزرگسالی است. دوره نوجوانی به گروه سنی 10 تا 19 سالگی اطلاق می شود ودر اكثر كشورهای جهان به خصوص كشورهای در حال توسعه، بخش قابل توجهی ازجمعیت را نوجوانان تشكیل می دهند. با توجه به این واقعیت كه نوجوانان،پدران و مادران فردا هستند پرداختن به مسائل بهداشتی شان (به خصوص بهداشتروان آنان) نه فقط برای خود آنها بلكه برای خانواده‌ها، جامعه و نسل آیندهسودمند است و در برنامه توسعه هر كشوری می بایست به مسائل آنها توجه خاصشود.
نوجوان می خواهد از قید و بندهای دوران كودكی كه او را به خانواده‌اشمتصل كرده است، جدا شود ، لذا حس استقلال طلبی خود را با مخالفت ، مقاومتكردن و لجبازی با والدین و مربیان نشان می دهد . برای برخورد با اینرفتار نوجوان، بهتر است همیشه با او به لحنی صحبت كنید كه احساس نكندبرایش تصمیم گیری می كنید. آزادی را به تدریج و متناسب با سنی كه داردبه او عطا كنید و نظارت غیرمستقیم داشته باشید و اگر زمانی دریافتید كه ازاین آزادی، سوء استفاده كرده به او تذكر دهید و وی را متوجه اعمالش بكنید.بدانید كه حذف آزادی، برای یك مدت كوتاه می تواند برایش آموزنده باشد.
آشنا شدن با پدیده‌های جدید در زندگی، انسان را از بار هیجانی همراه آنپدیده كه غالباً اضطراب و آشفتگی است می رهاند، مطالعات روان شناختی نشانداده است كه تأثیر منفی عوامل استرس زا كه همراه با آگاهی قبلی است بسیاركمتر از زمانی است كه عوامل استرس زا ناگهان و بدون مقدمه به انسان واردمی شوند. در زمینه برخورد با پدیده بلوغ جنسی و تغییرات جسمانی و روانیمتعاقب آن هر اندازه آگاهی نوجوانان ما بیشتر باشد نتایج مبحث این مرحلهاز زندگی در مسیر آینده نوجوان بیشتر است. آگاهی نداشتن و یا عدم آگاهیكامل و صحیح، نوجوانان را گیج و سردرگم می كند و این حالات نتایج منفی وزیانباری به دنبال خواهد داشت. والدین و مربیان وظیفه دارند اطلاعات كافیدر خصوص تغییراتی كه در طول و به دنبال بلوغ جنسی در نوجوان اتفاق می‌افتد به تدریج و با استمرار ارائه كنند. عدم ارائه اطلاعات كافی و صحیح درمورد بلوغ باعث می شود كه نوجوان از منابع دیگر كه معمولاً انحرافی است،اطلاعات كسب كند و این اطلاعات غلط می تواند او را به انحراف كشاند.
والدین و مربیان از یك تا دو سال قبل از بلوغ كامل نوجوان می بایستی اقدامات زیر را انجام دهند.
- او را آماده كنند كه به زودی و به تدریج تغییراتی را در جسم و روان خود احساس خواهد كرد.
- به طرق مختلف او را مطمئن كنند كه تغییرات ایجاد شده طبیعی است.
- از این كه این تغییرات در او شروع شده به او تبریك بگویند و خاطر نشان كنند كه دوره ی جدیدی در زندگی او آغاز شده است.
- به او یادآوری نمایند كه این تغییرات در جهت تكامل فردی و قدمی به سویاجتماعی شدن اوست به همین دلیل وظایف فردی و اجتماعی جدیدی برای او منظورشده است.
– خاطر نشان كنند كه این تغییرات قطعاً شروع می شود اما زمان دقیق ومشخصی ندارد؛ بنابراین اگر دیرتر از دیگران هم شروع شود یك امر طبیعی است.
- به او بگویند كه تغییرات جسمانی همراه با تغییرات روانی خواهد بود. اینتغییرات روانی در سه بُعد هیجانی، خـُلقی و رفتاری اتفاق می افتد. نكتهمهم در دوره بلوغ برقراری ارتباط صحیح با نوجوان است. كودك دلبند دیروزشما با تغییراتی كه در جسم و روانش روی می دهد پا به دوران بزرگسالی می‌نهد. به دلیل این كه او می خواهد هویت جدیدی را برای خودش به دست آورد،طبیعی است كه در برقراری رابطه با او مشكلاتی برای شما به وجود آید. برایاین كه روابط شما والدین و مربیان با فرزند یا دانش آموز نوجوانتانصمیمانه تر و گرمتر باشد، لازم است كه به نكات زیر توجه كنید:
پذیرش نوجوانان
گام اول برای ایجاد و تحكیم یك رابطه دوستانه و صمیمی با نوجوان این استكه او را با همه كمی ها و كاستی‌هایش قبول داشته باشید. كاستی هایرفتاری او را همچون نقاط قوت و توانایی‌هایش بپذیرید و او را به عنوانفردی كه دارای استقلال، سلیقه های خاص و عقاید قابل ارائه است، نگاهكنید. احساساتش را بپذیرید و اعتماد به نفس او را با كم اهمیت جلوه دادناشتباهات و تقدیر از كارهای پسندیده‌اش بالا ببرید.
نوجوانانتان را درك كنید
درك و برداشت شما از زندگی و مسائل آن متفاوت از برداشتی است كه نوجواندارد. او زندگی را به ساده ترین وجه ممكن می نگرد، به طوری كه عقایدشبرای شما پوچ و مسخره است. نسبت به عقایدش بی اهمیت نباشید وی را موردتمسخر قرار ندهید. چرا كه این استهزاء به تداوم رابطه عاطفی با فرزندانلطمه می زند.
ارتباط را دو طرفه كنید
در بسیاری از اوقات و به دلایل گوناگون ممكن است شما والدین و مربیان بهنوجوان بگویید كه چه بكند و چه نكند و از او توقع حرف شنوی نیز داشتهباشید. این برخورد با نوجوان كه حاكی از ارتباط یك طرفه، معیوب و غیرقابلدوام است، منجر به سركشی و عصیان نوجوان در برابر دستورات شما می شود وبه رابطه عاطفی و صمیمانه بین شما و او لطمه می زند. در این مواقع بهتراست در برخورد با نوجوان، هر زمان كه سخنی را گفتید از او نیز سخنی بشنویدو نظر او را نسبت به وظایف محوله اش جویا شوید.
از دادن پند و اندرز مستقیم خودداری كنید
نوجوانان از شنیدن نصیحت و اندرز مستقیم و این كه آنها را یك جا ارائهكنید و اشكالات رفتاری و گفتاری شان را تذكر بدهید گریزان هستند.نوجوانان اعمال خود را بی نقص می دانند و تحمل شنیدن پند و اندرز ازجانب شما را ندارند. جهت اصلاح رفتار، آنها را به طور غیر مستقیم نسبت بهاعمال و رفتار نادرست‌شان آگاه كنید و خودتان الگویی برای آنها باشید تابا پیروی از رفتار و گفتار شما روش صحیح برخورد را فرا گیرند. آزادی عملبه نوجوانتان بدهید همانطور كه به كودك نوپا اجازه می دهیم تا گاهی خودبه تنهایی راه رفتن را امتحان كند و دفعاتی هم به زمین بیافتد، باید بهنوجوان هم اجازه داد كه تا حدودی پیامدهای رفتارهایش را تجربه كند و طعمبرخی سختی ها را بچشد و برای زندگی مقاوم شود.
برای ارتباط با نوجوان وقت كافی بگذارید
نوجوانان نیازمند توجه هستند، آنها می خواهند صحبت كنند. اعتراض كنند واز هیجانات و اتفاقاتی كه در مدرسه می افتد یا از دوستانشان می شنوند،حرف بزنند؛ هرچه زمان این ارتباط با شما به عنوان مادر، پدر و یا مربیبیشتر باشد خرسندی آنها بیشتر می شود و امكان ارتباط نادرست و غلط آنهاكمتر خواهد شد.
توجه به تأثیر مشكلات اجتماعی
مشكلات اجتماعی تأثیرات ناخوشایندی بر نوجوانان دارد. عدم مداخله شماوالدین و مربیان در بهبود شرایط اجتماعی، تأثیر تلاش‌هایتان را در خانه ومدرسه كمرنگ می كند.
انرژی سرشار نوجوانان نیاز به تخلیه دارد
در این سنین نوجوان دارای انرژی فراوان جسمانی است؛ بخشی از این انرژی درغریزه جنسی نهفته است كه در شروع دوران نوجوانی به طریق مقبول اجتماعقابلیت ندارد. نوجوان مقادیر دیگری از انرژی جسمانی خود را به صورترفتارهای پرخاشگرانه مبارزه طلبی ، حادثه جویی و... تخلیه می كند. تشویقنوجوانان به انجام ورزش های مختلف، شركت در فعالیت های الگوسازی برای آنانو تحریك آنها بر همانند سازی با آن الگوها باعث می شود تا آنها انرژی خودرا به طریق منطقی تخلیه كنند.
عدم ارائه اطلاعات كافی و صحیح در مورد بلوغ باعث می شود كه نوجواناز منابع دیگر كه معمولاً انحرافی است، اطلاعات كسب كند و این اطلاعات غلطمی تواند او را به انحراف كشاند.
وضعیت تحصیلی نوجوان را پیگیری كنید
در این سنین ممكن است فرزند شما نسبت به درس اظهار بی علاقگی نماید و بهاموری مثل افراط در ورزش كردن، رسیدگی به سر و وضع خود و ... بپردازد. خودشما بهتر می دانید که پند ، اندرز، سرزنش و مقایسه با دیگران كارسازنیست.. لذا علت بی توجهی او را نسبت به درس جستجو كنید و سعی در برطرفنمودن مشكل كنید.
آموزش مهارت در برقراری روابط اجتماعی
نوجوانان در دوره ی بحران بلوغ نسبت به تعلق داشتن خود در گروهكودكان و یا بزرگسالان سردرگم می شوند و ممكن است كه در میان جمع خانوادهیا دوستان و آشنایان، رفتارهای بزرگتر از سن و یا گاهی كودكانه از خودبروز دهند و روابط اجتماعی پسندیده ای برقرار نكنند. شما می توانید باشركت دادن فرزند نوجوانتان در جمع دوستان و آشنایان مهارت روابط اجتماعیاو را افزایش دهید؛ مثلاً با فرزند نوجوان خود به گردش های دو نفره برویدو در بسیاری از روابط اجتماعی نظیر آشنا شدن با دیگران، خرید كردن ازمغازه ، پیدا كردن نشانی یك مؤسسه و درخواست انجام كاری از یك اداره با ویتمرین عملی كنید.
استقلال طلبی نوجوان
نوجوان می خواهد از قید و بندهای دوران كودكی كه او را به خانواده‌اشمتصل كرده است، جدا شود و الگوهای جدیدی را جایگزین آنان كند. از طرفی نیزشدیداً به خانواده وابسته است و می خواهد كه توقعاتش را برآورده كنند.لذا حس استقلال طلبی خود را با مخالفت ، مقاومت كردن و لجبازی با والدینو مربیان نشان می دهد و این نیاز نوجوان برای شما مشكل آفرین می شود.برای برخورد با این رفتار نوجوان، بهتر است همیشه با او به لحنی صحبت كنیدكه احساس نكند برایش تصمیم گیری می كنید. آزادی را به تدریج و متناسب باسنی كه دارد به او عطا كنید و نظارت غیرمستقیم داشته باشید و اگر زمانیدریافتید كه از این آزادی، سوء استفاده كرده به او تذكر دهید و وی رامتوجه اعمالش بكنید. بدانید كه حذف آزادی، برای یك مدت كوتاه می تواندبرایش آموزنده باشد.
تبیان
دانلود فوری فیلم ابدو یک روز رایگان