نور

رنگین‌كمان، تنها هنگامی كه بارانمی‌بارد و آفتاب می‌تابد، پدیدار می‌شود. اما نور خورشید تقریبا" سفید است.پس چرا رنگین كمان به رنگ‌های گوناگون است؟ رنگ‌ها وقتی پدیدار می‌شوند كه شعاع‌هاینور خورشید به قطرات باران بخورد و بشكند. شما هم می‌توانید نور آفتاب، و حتی نوریك چراغ برق را به وسیله منشوری شیشه‌ای بشكنید و به رنگ‌های گوناگون در آورید.

نور درست مانند صوت حركت می‌كند. در هنگام طوفان، وقتی كه برق می‌زند، رعد نیز همزمان با آن به صدا در می‌آید. اما سرعت حركت نور، بیشتر از سرعت صوت است؛ و از اینرو ما، اول روشنایی برق را می‌بینیم و پس از مدتی صدای رعد را می‌شنویم.

نور به خطمستقیم حركت می‌كند؛ وسرعت هیچ چیز، زیادتر از سرعت نور نیست. سرعت نور در هرثانیه، در حدود 300،000كیلومتر است.

خورشید،نزدیك به صدوپنجاه میلیون كیلومتر از زمین فاصله دارد؛ بنا براین، در حدود هشتدقیقه طول می‌كشد تا نور آن به ما برسد. اگر می‌شد خورشید را مانند یك لامپ معمولیبه وسیله‌ی كلیدی خاموش كنیم؛ هشت دقیقه پس از خاموشی، هنوز نور آن را می‌دیدیم.

بعضی ازستاره‌ها آن قدر از ما دورند كه میلیون‌ها سال طول می‌كشد تا نورشان به ما برسد.این ستاره‌ها را ما فقط با تلسكوپ‌های خیلی قوی می توانیم ببینیم. بعد از خورشید،فاصله‌ی نزدیك ترین ستاره به ما آن قدر زیاد است كه چهار سال و نیم طول می‌كشد تانورش به زمین برسد.( اسم آن آلفا قنطورس است)

چون مدت‌هاطول می‌كشد تا نور ستاره‌ای به ما برسد، ما هیچ گاه ستاره‌ها را آن طور كه اكنونهستند نمی بینیم بلكه آن طور كه در گذشته بوده اند می‌بینیم. یعنی وقتی به فضانگاه می‌كنیم یعنی به زمان گذشته نگاه می‌كنیم.

اتم‌هانیز از خود نور پخش می‌كنند. وقتی جسمی داغ می‌شود اتم‌های آن شروع به نور افشانیمی‌كنند. همه كس، سیخ آهنینی را كه بر اثر حرارت، به رنگ سرخ درآمده باشد، دیدهاست. هر قدر سیخ داغ تر شود، رنگ آن نارنجی تر به نظر می‌آید؛ وقتی خیلی خیلی داغشود، به رنگ سفید در خواهد آمد.

بنابراینمی‌بینید كه رنگ نور می‌تواند ما را، از درجه گرما، و یا میزان حرارت یك جسم داغ،آگاه سازد. نورهایی كه از مواد مختلف به چشم ما می‌رسند، رنگ‌های مختلف دارند. علتآن است كه این مواد از اتم‌های مختلف ساخته شده اند. دانشمندان می‌توانند، اتم‌هارا از روی رنگ نوری كه پخش می‌كنند، بشناسند. از این رو آن‌ها با تلسكوپ‌هایمخصوصی كه دارند پی‌می‌برند كه هر ستاره‌ای از چه موادی ساخته شده است.

تمامنورهایی كه از اتم‌ها پخش می‌شود، با چشم دیده نمی‌شود؛ اشعه‌ی ایكس یا اشعه‌یمجهول یكی از این نور‌ها است. با آن كه شعاع‌های آن با چشم دیده نمی‌شود ولیتردیدی نیست كه شعاعی از نور است.

یك نوعنور دیده نشدنی دیگر هم هست كه باز در بیمارستان‌ها از آن استفاده می‌كنند؛ و آننور لامپ‌های گرمازا است. شما روشنایی و نور این لامپ را نمی‌بینید؛ اما گرمای لذتبخش آن را احساس می كنید.

نور چیستو چگونه حركت می‌كند؟

اگر سنگیبه میان حوض یا استخر آب بی‌اندازید، موج‌های كوچك و زیادی در سطح آب پیدا می‌شود.به این موج‌ها با دقت نگاه كنید كه چگونه در پی هم در سطح آب پیش می‌روند. فاصله‌یبین برآمدگی یك موج را با موج دیگر، طول موج می‌گویند. حركت نور هم تقریبا"،مانند حركت امواج آب است. اما طول موج همه‌ی نور‌ها یكسان نیست؛ هر نوری طول موجیخاص خود دارد؛ اگر چه سرعت سیر همه‌ی نورها در فضا، یكی است.

طول موج‌هاینوری كه به آن اشعه‌ی ایكس می‌گوییم، خیلی كوتاه‌تر از طول موج نوری است كه با چشممی‌بینیم. طول موج اشعه‌ی گرما بلند‌تر از طول موج نوری است كه می‌بینیم.

دانشمنداندریافته‌اند كه امواج رادیویی، و امواج نوری، در حقیقت یك چیز هستند. طول موجرادیویی، خیلی بیشتر از طول موج نور است؛ اما سرعت هر دوی آن‌ها به اندازه‌ی سرعتنور است؛ گذشته از این، امواج رادیویی نیز مانند امواج نور به خط مستقیم حركت میكنند. چون زمین گرد است، و امواج رادیویی به خط مستقیم حركت می‌كنند؛ بنابراین،نمی‌توان این امواج را به نقاط خیلی دور در آن سوی كره‌ی زمین فرستاد. اما می‌توانآن‌ها را منعكس ساخت. همان‌طور كه نور را می‌توان به وسیله‌ی آینه منعكس گردانید.

كره‌یزمین را، كمربند‌های اتمی در بر گرفته‌اند. یكی از این كمربند‌ها در ارتفاع 160كیلومتری سطح زمین است. دستگاه‌های فرستنده‌ی رادیویی، از این كمربند اتمی استفادهمی‌كنند؛ و امواج رادیویی را به وسیله آن، به نقاط دیگر كره‌ی زمین منعكس می‌كنند.

اما امواجتلویزیونی چون كوتاه‌ترند به وسیله‌ی این كمربند اتمی منعكس نمی‌شوند؛ و مستقیم ازمیان آن می‌گذرند. بنابراین در می‌یابیم كه چرا فرستادن برنامه‌های تلویزیونی بهكشور‌های دیگر، دشوار است. امروزه می‌توان ایستگاه‌های رادیویی و تلویزیونی خیلی‌قویرا، به وسیله ی موشك به فضا پرتاب كرد. این ایستگاه های رادیویی و تلویزیونی مانندكره ماه به دور زمین می‌چرخند البته سرعت حركت برخی از آن‌ها با سرعت حركت زمین بهدور خود برابر است. و چنین به نظر می‌رسد كه این فرستنده‌ها، در یك نقطه در آسمانثابت هستند.