توانایی تولیدمثل یكی از ویژگی‌های جانداران است. معمولا" پس از آن‌كه موجودات زنده به حدیاز رشد و نمو و بلوغ رسید، تولید مثل كرده موجودی هم‌نوع خود به وجود می‌آورند.تولید مثل بقای نوع موجود زنده را تأمین می‌كند. تقسیم و تكثیر سلول‌ها و جاندارانتك سلولی نسبتا" ساده است، ولی در موجودات پر سلولی تولید مثل صورت‌های مختلفو پیچیده‌تری دارد. مسائل مربوط به تولید مثل و نمو جنین از مهم‌ترین و جالب‌ترینمسائل زیست‌شناسی است.
به طور كلی،در موجودات زنده تولید مثل به دو صورت جنسی و غیرجنسی انجام می‌شود.
تولید مثل غیرجنسی به حالتی گفته می‌شود كه بخشی از بدن موجود زاینده جدا شده فردجدیدی را به وجود آورد. بدیهی است كه در این حالت دو جنس نر و ماده در تكثیر شركتندارند. در تولید مثل غیر جنسی، كه برای انجام آن وجود یك فرد كافی است، صفاتوراثتی موجود زاینده بدون تغییر به افراد جدید منتقل می‌شود و موجوداتیكاملا" نظیر موجود اولیه تولید می‌گردند. تكثیر به وسیله قلمه زدن یاخواباندن ساقه در زیر خاك، كه در بعضی گیاهان انجام می‌شود، نوعی تكثیر غیر جنسیاست. در جانوران نیز موارد متعددی از تكثیر غیر جنسی دیده می‌شود؛ مثلا"جانوران تك سلولی، مرجان‌ها و بعضی كرم‌ها به همین صورت تولید مثل می‌كنند.
در تولید مثل جنسی، دو سلول نر و ماده كه سلول‌های جنسی ( گامت ) نامیده می‌شوندبا یكدیگر تركیب شده سلول واحدی به نام سلول تخم را به وجود می‌آورند و سلول تخمبا نمو و تقسیمات متوالی موجود تازه‌ای را می‌سازد. در موجوداتی كه به طریق جنسیتولید مثل می‌كنند، هر یك از دو سلول جنسی نر و ماده دارای بخشی از صفات وراثتیموجود آینده‌اند و از جمع شدن هسته‌های این دو نوع سلول، در سلول تخم، تركیب جدیدیبه وجود می‌آید. بنابراین در موجوداتی كه به طریق جنسی تكثیر می‌یابند افراد هرنسل نسبت به والدین خود دارای تركیب متفاوتی هستند.
تقسیم میتوز و تقسیم میوز
تقسیم به طریقه میتوز باعث ایجاد سلول‌هایی می‌گردد كه در هسته آن‌ها تعداد و نوعكروموزوم‌ها یك‌سان باقی می‌مانند و صفات ارثی را عینا" منتقل می‌كنند. بهچنین تقسیمی، تقسیم میتوز می‌گویند.
منشاء موجودات پرسلولی تنها یك سلول 2N كروموزومی(دیپلوئید)، یعنی سلول تخملقاح یافته، است. با تقسیمات مكرر میتوزی، جنینی بوجود می‌آید كه از میلیون‌هاسلول 2N كروموزومیساخته شده است. در سیر تكامل جنین دو دسته سلول از میان سلول‌های 2N كروموزومیجدا می‌شوند: یكی سلول‌های سوماتیك یا بدنی و دیگری سلول‌های ژرمینال یا زاینده.
سلول‌های سوماتیك 2N كروموزومی باقی می‌مانند كه منشاءبافت‌ها و اعضای بدن هستند. اما سلول‌های ژرمینال، در
سلول‌های جنسی
معمولا" در تولید مثل جنسی هر یك از دو غده ی جنسی (گوناد) نر یا ماده در بدنیك فرد وجود دارد و دو جنس از یكدیگر مجزا و متمایزند. این حالت را، كه در اغلبجانوران و بعضی گیاهان مشاهده می‌شود، حالت جداجنسی یا دوجنسی می‌نامند. در بعضیدیگر از جانوران و گیاهان، یك فرد دارای هر دو نوع غده‌ی جنسی نر و ماده است و بهاین حالت نرمادگی گفته می‌شود.
در هر دو صورت، سلول جنسی نر یا اسپرماتوزوئید در غده‌های نر یا بیضه‌ها، و سلولجنسی ماده یا اوول در غده‌ی جنسی ماده یا تخمدان ساخته می‌شود. سلول‌هایی را كهمنشاء گامت‌ها هستند سلول زاینده یا ژرمینال می‌نامند. بقیه سلول‌های بدن را سلول‌هایبدنی یا سوماتیك می‌نامند. به سخن دیگر ژرمینال مسئول ایجاد نسل‌های آینده وسوماتیك مسئول سازنده اندام‌ها و دستگاه‌های بدن، به جز غدد جنسی، است.
مجموعه‌ی تغییرات و تحولاتی را كه در یاخته‌های ژرمینال پدیدار شده منجر به تولیدگامت‌ها می‌شود گامتوژنز یا گامت‌زایی گویند. چگونگی به وجود آمده گامت نر رااسپرماتوژنز یا اسپرم‌زایی، و نحوه‌ی تشكیل گامت ماده را اوئوژنز یا تخمك‌زایی می‌نامند.
دانلود فوری فیلم ابدو یک روز رایگان